Учредитель Министерство культуры Республики Крым

Сюргюнлик

Баарь озь ишини девам эте. Бояларны къарыштырды ве къоюлаштырды, элине фырчысыны алды. Тереклерни эвель заманларда олгъан келинлер киби ешиль тюске бояды, баарь къокъуларыны исе, назик хафиф ельчик кетире, гонъюлерни къувандыра. Къырымда дешетли дженк те битти… Аналар сабырсызлыкънен озь эвлятларыны беклейлер, къадынлар омюр аркъадашларыны, балалар бабаларыны беклейлер …. Такъвимде майыс 18 куню къырымтатар халкъынынъ тарихинде энъ фаджиалы куньлерден бири оладжагъы, сонъ анълашаджакъ, шимди исе, баарь укюм сюрмекте….Тереклерде мейвалар рыкъ толу, бакълалар сачылгъан, сабанлар сюрюльген… Генч къызлар исе, нагъышлар нагъышлап, нишанлыларны беклейлер… Майыс 18 куню къырымтатарларнынъ къапылары бирден къакъылды… Балалар татлы юкъуда, къартлар намазгъа турып, абдест алмакъталар; дувалар окъула… Дешет башлады, 15 дакъкъа берильди… Кимер къоранталар бир шей алмайлар, чюнки атмагъа алып кетелер деп, беллейлер. Эр кес шашмалагъан, элине не расткельсе, оны ала. Керек оладжакъмы? Алла бильсин?! Къартлар мукъкъадес Къуранларына япыштылар… Инсан толлу юк машиналары демир ёл станцияларына кетириле, анда исе, айван ташыгъан «олюм» вагонлары беклей… Къара денъиз исе, бир ань ичинде тузлы козьяшларгъа толды, далгъалар къутура, айванлар сагъылмагъан, копеклер юк машиналары пешинден чапалар, эр шей къыяметке дёнди… Он беш дакъкъа ичинде миллетнинъ такъдири денъишти, такъдирлер кульге чевирильди… Йигирми бир кунь девамында тренлер, ниает, Орта Асия чёллерине ве Орал орманлары ве батакълыкъларына барып чыкъты. Къапылары ниает ачылгъан вагонлардан ач, ёкъсул, чаресиз инсан кольгелери тюшмекте, четтен исе, оларны меракь иле сейир этелер… Къыркъ алты файыз халкъ эляк олды, мезарлары бельгизиз, ернен ексан олунды, топракъкъа къарышты, я да оларны чакаллар ашады… сонъ исе, памукъ эзанлары, ачлыкъ, хасталыкълар (сытма, дизентерия) ве даа, асылда анълашылмагъан дертлер башларына кельди… Йыллар девамы инсанлар эллеринде олгъан богъчачыкъларны чезмейлер, умютлерини джоймайлар, Ватанларына мытлакъкъа къайтаджакълар… Ойле-бойле этип, 44-45 йыл кечти… Амма, умют эр кунь кучьлешти, сагъламлашты, аякъкъа турды …

Къырымтатар Медений-Мирас музейнинъ ильмий хадими Айше Меметова

RU   QT
Обратная связь